Nhắc đến tranh phong thuỷ người ta liên tưởng ngay đến ý nghĩa may mắn trong tranh. Những bức tranh phong thuỷ không chỉ mang lại vượng khí cho gia chủ mà còn gắn liền với những vẻ đẹp của thiên nhiên và là hình ảnh mang tính biểu tượng dân gian.
Một bức tranh như thế nào gọi là tranh phong thuỷ?
Đối với tranh phong thuỷ, các chủ đề với ý nghĩa biểu tượng thì quan trọng hơn phong cách thể hiện (thuật ngữ chuyên môn gọi là kỹ pháp).
Tác giả có thể dùng công bút, tức là lối vẽ chi tiết cho dù là cọng cỏ chiếc lá rồi đi màu lên. Hoặc dùng ý bút, tức là lối vẽ phóng khoáng, loại bỏ chi tiết trong tranh. Tác giả cũng có thể dùng mặc họa, tức là màu sắc rực rỡ hoặc trầm ấm, thậm chí chỉ toàn mực đen để thể hiện.
Dù là các thể hiện như thế nào thì tất cả cũng chỉ nhằm mục đích chuyển tải ý nghĩa biểu tượng phong thuỷ nào đó.
Tranh phong thuỷ gắn liền với biểu tượng hoặc ngôn ngữ
1. Tranh phong thủy thông qua biểu tượng được gán với sự vật nào đó; ví dụ như cây trúc tượng trưng cho người quân tử, hoa mai là giai nhân, cây tùng và chim hạc ngụ ý trường thọ.
2. Tranh phong thuỷ thông qua ngôn ngữ, nhất là từ ngữ đồng âm hay cận âm trong tiếng Hán; Ví dụ chữ ngư (con cá) đồng âm với chữ dư, dư thừa, dư dật. Chữ cữu (số 9) đồng âm với lâu dài trường cữu. Theo ý đó một bất cữu ngư quần hội với 9 con cá hội tụ hàm ý dư dả giàu có dài lâu.
Một số chủ đề tranh phong thuỷ được ưa chuộng
Chủ đề 1: Tranh sơn thuỷ
Nói đến tranh thủy mạc thường chúng ta liên tưởng ngay đến tranh sơn thuỷ. Hai chữ sơn thuỷ còn gắn với triết lý thăng trầm của đời người, không chỉ đơn thuần sơn là núi non, thuỷ là sông nước.
Khổng Tử từng nói rằng kẻ trí vui chơi nơi sông nước, kẻ nhân vui chơi nơi núi non. Kẻ trí hiếu động, kẻ nhân trầm tĩnh; kẻ trí vui vẻ, kẻ nhân trường thọ.
Sông nước trôi chảy, linh động biến dịch không ngừng, tìm về trùng dương mênh mông. Sự trôi chảy không ngừng này tượng trưng bản thể của Đạo.
Do đó, kẻ trí tuệ thấu đạt lý lẽ của sự vật, linh hoạt tiến triển mãi không ngưng trệ, cũng linh động như bản tính của nước.
Kẻ nhân ái yên ổn với nghĩa lý mà dày dặn kiên cố vững bền, cũng tinh như bản tính của núi. Động và tĩnh nói về bản thể, mà vui vẻ trường thọ là nói về hiệu quả đạt được.
Người nhân ái và trí tuệ xưa nay hiếm. Trong cõi trần ai ngay bản thân kẻ nhân và trí cũng không biết tìm đầu ra bạn tri âm tri kỷ. không biết tìm đau, nên mượn tranh sơn thuỷ để ký thác tâm tình, gởi gấm nổi niềm.
Chủ đề 2: Tranh hoa
Người xưa thường gán cho từng loại hoa một đức tính, một ý nghĩa tượng trưng văn học nào đó.
Chẳng hạn nhu cúc là kẻ ẩn dật; mẫu đơn là người phú quý; sen là bậc quân tử.
HOA CÚC: Quan niệm cúc là kẻ ẩn dật có lẽ phát xuất ừu Đào Uyên Minh đời Tấn, một thi si vĩ đại chán cảnh làm quan luồn cuí, treo áo từ quan, hưởng thứ điền viên. Người đời khen ông là bậc ẩn dật cao khiết. Trong thơ ông co viết: “ Thu cúc hữu giai sắc, ấp lộ xuyết kỳ anh, phiếm thử vong ưu vật, viễn ngã di thế tình” Ý rằng: Hoa cúc mùa thu toả hương sắc, phơi lộ nét anh tú, khiên ta quên tình buồn, lánh xa tình đời.
HOA MẪU ĐƠN: Loài hoa lộng lẫy toả hương sắc được các bậc quyền quý đài các ưa chuộng. Cho nên từ lâu mẫu đơn là biểu tượng của sự giàu sang và phú quý.
HOA SEN: Đẹp và ngát hương, gần bùn mà chảnh hôi tanh mùi bùn, được ví như cốt cách của người quân tử. Dù cuộc đời có ô trọc, nhân tình thế thái bon chen, bậc quân tử vẫn giữ được tiết tháo của mình, thơm tho và tinh khiết như đoá sen.
Xem thêm bài viết Ý nghĩa tranh hoa sen theo triết lý Phật giáo và ứng dụng:
TÙNG, TRÚC, MAI là ba người bạn của mùa đông, bởi vì ba loài hoa này dù sương tuyêt vẫn tươi tốt trong khi những loài khác trở nên cằn cỗi héo hon. Tính chịu lạnh của tùng, trúc, mai tượng trưng đức tính nhẫn nại của người quan tử, tự lực tự cường luôn trau dồi tài đức trước nghịch cảnh cuộc đời.
MAI, LAN, CÚC, TRÚC thường được gọi là “tứ quân tử’. Mai nở vào mùa đông, mùa xuân, chịu đựng lạnh lẽo. Lan kiều diễm mảnh mai, hương thơm thâm trầm. Trúc ngay thẳng. cúc trải sương giá mà chẳng héo hon, có ý chí thách đố với thiên nhiên.
Chủ đề 3: Chim, muông thú
CHIM HẠC tượng trưng cho sự trường thọ. Con người tin răng hạc sống đến ngàn năm (hạc thọ thiên tuế). Vì lẽ đó hạc thường được vẽ chung với cây tùng (cũng là biểu tượng của trường thọ) nên tranh Tùng Hạc Diên Niên thường được dùng để chúc thọ.
CHIM ÉN là loài chim thường xuyên bay đi kiếm tìm cái ấm của miền nhiệt đời và mùa xuân bay về tổ cũ. Nên có câu “Xuân phong yến hỉ” chim yến vu iver trong gió xuân, mô tả một đôi én về tổ trong cành liễu phất phơ hay cành đào hồng thắm
Một đôi CHIM ÉN, cặp HỒNG NHAN (vịt trời), hay ĐÔI UYÊN ƯƠNG bơi lội trong ao sen chính là biểu tương của tình nghĩa vợ chồng, gia đình khang lạc.
CHIM CÔNG tượng trưng cho sự bình an và thịnh vượng
CHIM PHƯỢNG thường gọi gộp là phượng hoàng, thực ra phượng là con trống, hoàng là con mái. Loài chim này được xem là linh điểu, tương truyền chim phượng xuất hiện là có thánh nhân ra đời. Chim loan và chim phượng tương trưng duyên nợ vợ chồng. Tranh Loan phượng hoà minh (đôi chim hoà chung tiếng hót, ngụ ý sự thoà thuận êm ấm của vợ chồng.
CON RỒNG: Rồng là biểu tượng của vương quyền
KỲ LÂN: (kỳ là con đực, lân là con cái) tượng trưng cho nhân ái, thái bình
CON RÙA cũng là thần vật, tương tuyền rùa sống tới ngàn năm nên tượng trưng cho sự trường thọ.
NGỰA: Ngựa có đức tính trung thành, một đức tính mà Nho gia rất coi trọng trọng các quan hệ xã hội. Trong chiến trường, ngựa hay còn gọi là chiến mã, thể hiện sự dũng mãnh, thần tốc. Vì thế ngựa xuất hiện trong tranh luôn là biểu tượng của sự nhanh chóng và thành đạt.
Bức Mã Đáo Thành Công thể hiện một bầy ngựa phi nước đại gió bụi mịt mù. Nguyên ý câu này là “Kỳ khai đắc thắng, mã đáo thành công. Bức tranh phù hợp làm quà khai trương với thông điệp “khai trương hồng phát, mở cửa phát tài”.
CON CÓC thể hiện tài lộc, tượng trưng cho sự giau có, can đảm, và những thứ quý báu khó kiếm ra được
CÁ CHÉP (LÝ NGƯ), cá chép hoá rồng, cá vượt vũ môn tượng trưng cho thi đỗ và thành đạt.
Chủ đề 4: Chim muông kết hợp với hoa
Loài hoa cũng thường phối hợp với loài chim mang nhiều y nghĩa biểu tượng tốt lành.
Mẫu đơn phối với cá lội là biểu tượng của “Phú quý hữu dư” là lời chúc tốt đẹp vào ngày đầu xuân. Mẫu đơn vẽ chung với khổng tước (chim công) với tên gọi Khổng tước cát tường là lời chúc mừng khai trương tốt đẹp.
Tranh mẫu đơn phối với loài bướm (ngụ ý trùng điệp) mang ý nghĩa phú quý trùng điệp.
Tóm lại, ý nghĩa biểu tượng của loại tranh phong thuỷ thường mang ý nghĩa biểu tượng gửi gấm thông điệp tốt lành cho người sở hữu. Và vì những ý nghĩa mà tranh mang lại cũng chính là ước nguyện của con người trong cuộc sống nên tranh phong thuỷ trở thành thể loại được yêu thích của mọi người.
Nguồn: Biên soạn từ nhiều tài liệu, thực hiện bởi miahome.vn